Man Utd khởi sắc khi Amorim từ bỏ 3-4-3, sự thức tỉnh muộn …

Trong men say chiến thắng 1-0 trước Newcastle United vào ngày Boxing Day, Ruben Amorim, vị huấn luyện viên người Bồ Đào Nha của Manchester United, đã thốt ra một từ ngữ mà bấy lâu nay dường như không tồn tại trong từ điển bóng đá của ông: "thích nghi". Đó là một sự thay đổi chóng mặt, một cú "quay xe" đầy ngoạn mục nếu so với tuyên bố đanh thép hồi tháng Tám rằng ông sẽ chỉ thay đổi sơ đồ 3-4-3 khi các cầu thủ có thể vận hành nó một cách hoàn hảo ngay cả khi nhắm mắt.

Thực tế phũ phàng trong hai trận đấu gần nhất tại Old Trafford đã buộc Amorim phải đối diện với một kết luận cay đắng: sự bảo thủ của ông trong suốt 13 tháng qua có lẽ là nguyên nhân chính khiến Man Utd chìm trong khủng hoảng, và khoảng thời gian đó, xét trên khía cạnh phát triển chiến thuật, gần như là một sự lãng phí vô nghĩa.

Hai trận đấu sân nhà gần nhất, Man Utd ra sân với sơ đồ 4 hậu vệ – một điều cấm kỵ dưới triều đại Amorim trước đây. Trận hòa điên rồ 4-4 trước Bournemouth chứng kiến Quỷ đỏ vận hành sơ đồ 4-4-2 và tạo ra màn trình diễn tấn công rực lửa nhất mùa giải với 25 cú sút. Tiếp đó, chiến thắng 1-0 trước Newcastle lại là một phiên bản 4-2-3-1 đầy kỷ luật, nơi hàng thủ 4 người trở thành điểm tựa vững chắc để bảo toàn thành quả mong manh. Sự trớ trêu nằm ở chỗ, chính việc từ bỏ sơ đồ 3-4-3 yêu thích lại mang đến những kết quả tích cực mà Amorim khao khát bấy lâu.

Ayden Heaven, trung vệ trẻ vừa có màn trình diễn ấn tượng, đã ngây thơ phát biểu rằng đội bóng chơi rất nhiều sơ đồ dưới thời Amorim và mọi thứ đều hiệu quả. Lời nói của một cầu thủ tuổi teen, dù mang ý tốt, lại vô tình phơi bày sự mâu thuẫn trong cách vận hành của Man Utd. Bởi trong suốt hơn một năm qua, "di sản" mà Amorim để lại chủ yếu là sự bế tắc và lạc lối trong sơ đồ 3 hậu vệ. Những "cáo phó" cho triều đại của ông tại Old Trafford dường như đã được viết sẵn với dòng tít: "Gục ngã vì 3-4-3 và chỉ 3-4-3".

Sự thay đổi của Amorim, dù muộn màng, là phản ứng cần thiết trước hoàn cảnh. Khi đội hình bị tàn phá bởi chấn thương và AFCON, mất đi những trụ cột như Bruno Fernandes, ông buộc phải thực dụng. Sơ đồ 4 hậu vệ cho phép Man Utd bố trí thêm nhân sự ở khu trung tuyến để bảo vệ cặp tiền vệ phòng ngự Manuel Ugarte và Casemiro, tránh việc bị lép vế trước những đối thủ có tuyến giữa mạnh như Newcastle. 

Nếu cố chấp đá 3-4-3, rất có thể Quỷ đỏ đã bị bóp nghẹt. Patrick Dorgu, người ghi bàn thắng quyết định, tỏa sáng khi được chơi như một tiền vệ cánh thực thụ chứ không phải wing-back phải lên công về thủ liên tục. Amad Diallo cũng bùng nổ trước Bournemouth khi được giải phóng khỏi nhiệm vụ phòng ngự nặng nề. Vấn đề là, sự "giác ngộ" này của Amorim lẽ ra phải đến sớm hơn. 

Nhìn vào đội hình ông kế thừa từ người tiền nhiệm, ngoại trừ những trường hợp cá biệt như Mason Mount hay Harry Maguire, hầu hết các cầu thủ đều không phù hợp với sơ đồ 3-4-3. Diogo Dalot, Noussair Mazraoui, hay những người đã ra đi như Marcus Rashford và Alejandro Garnacho đều phát huy tốt nhất phẩm chất của mình trong hệ thống 4 hậu vệ. 

Việc cố gắng nhồi nhét những "mảnh ghép hình vuông vào lỗ tròn" đã kìm hãm sự phát triển của cả tập thể. Man Utd thường xuyên rơi vào tình trạng hiếu người ở những khu vực trọng yếu: bị áp đảo ở trung tuyến vì thừa một trung vệ, hoặc thiếu hỏa lực trên hàng công. Tuy nhiên, sự thay đổi này, dù mang lại 4 điểm quý giá trong hai trận sân nhà gần nhất (so với hai thất bại trước cùng đối thủ vào tháng 12 năm ngoái khi đá 3-4-3), lại mang một vị đắng. 

Nó giống như một sự thừa nhận ngầm rằng Amorim đã sai, hoặc ít nhất là đã sai lầm khi quá cứng nhắc. Ông không thể công khai thừa nhận điều đó, bởi nó đồng nghĩa với việc phủ nhận triết lý mà mình đã dày công xây dựng suốt 13 tháng qua. Nhưng trên sân cỏ, những con số và màn trình diễn đã nói lên tất cả. Man Utd đã bị "trói chân" bởi một học thuyết giáo điều, lãng phí thời gian để kiểm chứng một lý thuyết không phù hợp thay vì linh hoạt thích nghi để tối ưu hóa nguồn lực.

Mùa giải trước, Man Utd cán đích ở vị trí thứ 15 đầy tủi hổ. Nếu Amorim linh hoạt hơn, chấp nhận sử dụng sơ đồ 4 hậu vệ sớm hơn, có lẽ họ đã có thể kết thúc trong top 8, bất chấp những hỗn loạn từ thượng tầng hay tàn dư của thời Erik ten Hag. Sự thay đổi muộn màng này mang lại hy vọng, nhưng cũng để lại sự tiếc nuối về những cơ hội đã bị bỏ lỡ. Amorim đã chứng minh ông có thể thích nghi, nhưng cái giá phải trả cho bài học này là quá đắt: một năm rưỡi loay hoay trong bóng tối của sự bảo thủ. 

Giờ đây, khi đã tìm thấy ánh sáng cuối đường hầm với hệ thống mới, liệu Amorim có đủ dũng cảm để duy trì nó, hay sẽ lại quay về với "tình yêu cũ" 3-4-3 khi cơn bão nhân sự qua đi? Câu trả lời sẽ định đoạt tương lai của ông và cả Man Utd.

Nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về hành trình hình thành và phát triển của Quỷ đỏ, hãy đọc bài Lịch sử đội bóng Manchester United.