Cách tổ chức giải bóng đá: Vòng bảng, Knock-out, tính điểm & luật sân khách

00:57 03/10/2025

BongDa.com.vnBạn đang theo dõi UEFA Champions League và tự hỏi: “Tại sao Cúp C1 không còn vòng bảng truyền thống? Đội nào đi tiếp khi điểm bằng nhau?” Việc tổ chức giải bóng đá không chỉ dừng ở việc sắp trận, mà còn là hệ thống vòng bảng sàng lọc, knock-out kịch tính, tính điểm công bằng và quy tắc như bàn thắng sân khách.

UEFA Champions League là giải đấu hấp dẫn hàng đầu cấp CLB.

Định nghĩa đơn giản

Theo Luật bóng đá IFAB 2025/26 (Law 10 – Determining the Outcome of a Match), cách tổ chức giải bóng đá là hệ thống quy định cấu trúc thi đấu, bao gồm vòng bảng để phân loại đội, vòng knock-out để loại trực tiếp, tính điểm để xếp hạng, và luật bàn thắng sân khách như một tiêu chí phụ tùy chọn.

Vòng bảng: Các đội chia nhóm, thi đấu vòng tròn để tích điểm và chọn hạt giống đi tiếp.

Vòng knock-out: Đấu loại trực tiếp (một hoặc hai lượt), thua là loại.

Tính điểm: Thắng 3 điểm, hòa 1 điểm, thua 0 điểm – tiêu chuẩn toàn cầu.

Luật bàn thắng sân khách: Trong cặp hai lượt, nếu tổng tỷ số hòa, đội ghi nhiều bàn trên sân đối phương thắng (tùy chọn, không bắt buộc).

Những yếu tố này tạo sự cân bằng giữa cơ hội và kịch tính, nhưng các giải lớn đang điều chỉnh để phù hợp với lịch thi đấu dày đặc.

Cách tính/áp dụng

Vòng bảng (hoặc vòng phân hạng/league phase)

Các đội chia thành bảng (4-6 đội/bảng) hoặc league phase như UEFA Champions League 2024/25+, thi đấu vòng tròn một lượt hoặc theo lịch cố định.

Cách tính điểm (IFAB 2025/26):

Thắng: 3 điểm. Hòa: 1 điểm. Thua: 0 điểm.

Xếp hạng: Dựa điểm, rồi hiệu số bàn thắng, bàn thắng ghi được, đối đầu trực tiếp, Fair Play.

Bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh mùa 2024/2025. Ảnh chụp màn hình.

Ví dụ, World Cup 2026: 12 bảng 4 đội, top 2 + 8 đội thứ ba tốt nhất vào vòng 32 đội. Ở V-League 2025/26, 14 đội thi đấu vòng tròn hai lượt (26 vòng), tính điểm tương tự để vô địch và trụ hạng.

Vòng knock-out

Loại trực tiếp, một trận (sân trung lập) hoặc hai lượt (đi-về). Hòa sau 90 phút: hiệp phụ (30 phút), rồi luân lưu/penalty nếu cần. Không áp dụng bàn sân khách ở các giải lớn như UEFA từ 2021.

Luật bàn thắng sân khách

Theo Điều luật thứ 10 IFAB 2025/26, tùy chọn cho cặp hai lượt: Tổng tỷ số hòa thì đội nhiều bàn sân khách thắng.

Ví dụ: Đội A thắng 1-0 sân nhà, hòa 1-1 sân khách → Tổng 2-1, đội A thắng (không bàn sân khách). Nhưng nếu tổng hòa 2-2 cả hai lượt, đội ghi bàn sân khách nhiều hơn (dù chỉ 1) thắng.

UEFA Champions League đã bỏ luật bàn thắng sân khách từ mùa 2021/2022.

Cập nhật: UEFA Champions League mới (36 đội, league phase 8 trận) bỏ luật này hoàn toàn ở playoff và knock-out, dùng hiệp phụ/penalty. AFC Champions League Elite 2025/26 cũng tương tự, ưu tiên công bằng lịch thi đấu.

Ví dụ đời thực/sự kiện đáng nhớ

Format mới của UEFA Champions League 2024/25 (áp dụng 2025/26) đã thay đổi hoàn toàn: Thay vì 8 bảng 4 đội, 36 CLB vào league phase, mỗi đội đá 8 trận (4 nhà, 4 khách) với đối thủ ngẫu nhiên từ 4 pots. Top 8 vào thẳng vòng 16, vị trí 9-24 đấu playoff hai lượt. Mùa đầu 2024/25 chứng kiến Liverpool dẫn đầu với 21 điểm sau 8 trận, minh họa cách tính điểm tạo bảng xếp hạng thống nhất, tăng tính cạnh tranh. Không bàn sân khách ở playoff, như trận playoff giữa Juventus và PSV Eindhoven mùa trước, chỉ có thể kết thúc sau 2 hiệp phụ.

Manchester City vô địch mùa giải 2011/2012 nhờ hơn đối thủ cùng thành phố hiệu số phụ.

Tại Ngoại hạng Anh, Manchester City từng vô địch mùa giải 2011/2012 nhờ hơn Manchester United hiệu số bàn thắng bại.

Nhầm lẫn phổ biến

Vòng bảng vs. league phase: Nhiều người nghĩ format mới UCL vẫn là "bảng" truyền thống, nhưng thực tế là một vòng phân hạng với 36 đội, không chia nhóm cố định – dẫn đến nhầm lẫn về số trận (8 thay vì 6).

Luật bàn thắng sân khách: Vẫn tưởng áp dụng mọi nơi, nhưng IFAB 2025/26 cho phép tùy chọn; UEFA/AFC bỏ từ 2021, khiến người hâm mộ bất ngờ khi các trận hai lượt phải hiệp phụ ngay (như playoff UCL 2024/25).

Việt Nam từng giành quyền vào vòng 1/8 Asian Cup 2019 nhờ chỉ số fair play.

Xếp hạng: Hay quên tiêu chí phụ – Một đội bóng có thể được xếp trên nếu các hiệu số phụ như bàn thắng bại, đối đầu, chỉ số fair play,... tốt hơn khi bằng điểm. Đội tuyển Việt Nam từng giành quyền vào vòng 1/8 Asian Cup 2019 nhờ chỉ số fair play.

6. FAQ – Câu hỏi thường gặp

Q: Format UEFA Champions League 2025/26 có còn vòng bảng không?

A: Không, thay bằng league phase 36 đội, 8 trận mỗi đội, top 8 vào thẳng knock-out.

Q: Luật bàn thắng sân khách áp dụng ở V-League hay Cúp QG 2025/26?

A: Ở V-League là vòng tròn 2 lượt, không áp dụng luật bàn thắng sân khách. Ở Cúp Quốc Gia chỉ thi đấu một lượt trận, nếu hòa sẽ bước vào loạt luân lưu theo IFAB 2025/26.

VCK World Cup 2026 sẽ là lần đầu giải có 48 đội tham dự cùng format mới.

Q: World Cup 2026 tính điểm vòng bảng thế nào?

A: 3-1-0 điểm, top 2 + 8 đội thứ ba tốt nhất vào vòng 32, dựa hiệu số nếu bằng điểm.

Cách tổ chức giải bóng đá với vòng bảng/league phase, knock-out, tính điểm và luật bàn thắng sân khách (tùy chọn) đảm bảo công bằng và hấp dẫn, đặc biệt với cập nhật IFAB 2025/26. Từ UEFA Champions League mới đến V-League, quy tắc này định hình mùa giải. Để tìm hiểu về Kiến thức bóng đá, các bạn có thể đọc thêm các bài viết "VAR là gì? Luật sử dụng, tình huống can thiệp và tranh cãi thực tế" hay "Sân vận động bóng đá đạt chuẩn FIFA cần gì? Mặt cỏ, đèn chiếu, ghế ngồi…",...