Khoản phạt kỷ lục năm 2025 phơi bày khủng hoảng quản trị bó…

Năm 2025 khép lại với một con số khiến bất kỳ ai làm bóng đá Malaysia cũng phải giật mình, tổng tiền phạt vượt 2,4 triệu RM, đến từ FIFA, AFC, FAM và MFL.

Điều đáng nói không nằm ở việc bị phạt, mà là bị phạt vì những lỗi cốt lõi nhất, thủ tục hành chính, hồ sơ tư cách, vận hành trận đấu, và kiểm soát hành vi cổ động viên. Những thứ lẽ ra phải được xử lý bằng quy trình, kỷ luật nội bộ và năng lực quản trị, thay vì để cơ quan quốc tế trừng phạt.

Chỉ trong hai năm, đường biểu đồ đã đi từ bất thường đến báo động. Năm 2023 tổng phạt khoảng 66.000 RM, năm 2024 tăng lên khoảng 186.000 RM, rồi bùng nổ thành 2,42 triệu trong năm 2025. Một cú nhảy như vậy hiếm khi là tai nạn, nó thường phản ánh sự tích tụ sai phạm, rồi vỡ tung khi gặp một vụ án đủ nặng.

Tâm điểm là bê bối tư cách cầu thủ nhập tịch. FIFA phạt FAM 350,000 francs Thuỵ Sĩ, tương đương khoảng 1,9 triệu RM, vì nộp hồ sơ bị cho là làm giả. Đây không còn là lỗi tác nghiệp, mà là rủi ro đạo đức và rủi ro pháp lý.

Hệ lụy không dừng ở tiền. Bảy tuyển thủ, Joao Figueiredo, Jon Irazabal, Hector Hevel, Gabriel Palmero, Facundo Garced, Imanol Machucha và Rodrigo Holgado bị treo giò 12 tháng và bị phạt tài chính riêng.

Từ góc nhìn thể thao, đây là cú đánh trực diện vào lực lượng tuyển quốc gia. Từ góc nhìn quản trị, đây là lời kết tội về quy trình xác minh, kiểm soát hồ sơ, và cơ chế chịu trách nhiệm. Uy tín quốc gia bị ảnh hưởng sâu hơn bất kỳ trận thua nào.

Không kém phần đáng ngại là “phần chìm” của hóa đơn. AFC cộng thêm hơn 325.000 RM vì các lỗi như sân tập không đạt chuẩn vệ sinh, hành vi sai trái, đá trễ giờ. Danh sách dính phạt trải rộng, Johor Darul Ta'zim, Selangor, FAM, một HLV Kelana United và nhiều cầu thủ. Khi lỗi xuất hiện ở cả liên đoàn lẫn câu lạc bộ, đó là dấu hiệu của văn hóa tuân thủ yếu, chứ không phải một cá nhân “làm ẩu”.

Nói cách khác, bóng đá Malaysia đang trả tiền cho ba thứ cùng lúc. Thứ nhất là quản trị kém ở tầng liên đoàn. Thứ hai là kỷ luật yếu ở tầng giải đấu và câu lạc bộ. Thứ ba là quản lý hành vi khán giả chưa theo kịp mức độ căng thẳng của bóng đá chuyên nghiệp hiện đại.

Khoản phạt kỷ lục còn kéo theo cái giá vô hình. Treo giò cầu thủ làm sứt mẻ sự nghiệp, ảnh hưởng gia đình, và làm đứt mạch phát triển đội tuyển. Xử thua trận đấu làm méo mó tính công bằng thể thao. Đóng cửa sân vì bạo lực làm CLB mất doanh thu, mất hình ảnh, và khiến người hâm mộ lương thiện trở thành nạn nhân.

Và trong thời đại thương mại hóa, “mất niềm tin” mới là khoản lỗ lớn nhất. Khi uy tín lung lay, nhà tài trợ sẽ dè chừng, đối tác quốc tế sẽ cảnh giác, còn cầu thủ nhập tịch tiềm năng cũng sẽ cân nhắc môi trường mà họ bước vào.

Điều Malaysia cần lúc này không phải là một chiến dịch truyền thông làm dịu dư luận, mà là một kế hoạch cải tổ có thể đo đếm. Muốn tránh lặp lại, phải thay đổi cách hệ thống ra quyết định và cách hệ thống kiểm soát rủi ro.