Aston Villa bay cao Ngoại hạng Anh, Unai Emery thách thức c…

Aston Villa đang tạo nên một cơn địa chấn thực sự tại Ngoại hạng Anh mùa giải 2025-26, một hiện tượng khiến giới chuyên môn phải chia rẽ sâu sắc giữa sự thán phục và những hoài nghi về tính bền vững. 

Với chuỗi phong độ hủy diệt – thắng 10 trong 11 trận gần nhất tại giải Ngoại hạng và 9 trận liên tiếp trên mọi đấu trường – đoàn quân của Unai Emery đã đường hoàng tiến vào top 3, phả hơi nóng vào gáy những ứng cử viên vô địch truyền thống.

Họ đánh bại cả đội đầu bảng Arsenal lẫn gã khổng lồ Manchester City, những chiến tích vang dội khẳng định tư cách của một kẻ thách thức ngạo nghễ. Đáng sợ hơn, Villa toàn thắng tất cả các trận đấu tại giải quốc nội diễn ra ngay sau loạt trận cúp châu Âu giữa tuần, một thành tích vốn được coi là "nhiệm vụ bất khả thi" về mặt thể lực đối với các đội bóng có chiều sâu đội hình hạn chế.

Hiện tại, Villa chỉ kém ngôi đầu 3 điểm và bỏ xa đội xếp thứ tư tới 5 điểm. Trước thềm cuộc tiếp đón Manchester United vào cuối tuần này, một câu hỏi từng bị coi là viển vông giờ đây đang được thảo luận nghiêm túc trên khắp các diễn đàn bóng đá: Liệu Aston Villa có thực sự là ứng cử viên cho chức vô địch, hay đây chỉ là một bong bóng phong độ sắp vỡ tan?

Để hiểu được sự kỳ diệu và cả những nghịch lý của Villa hiện tại, chúng ta cần nhìn lại xuất phát điểm tồi tệ của họ hồi đầu mùa. Ít ai ngờ rằng đội bóng đang bay cao này từng không thắng nổi trận nào trong 5 vòng đầu tiên, thua cả Brentford lẫn Crystal Palace và chỉ ghi vỏn vẹn 1 bàn thắng. Nguyên nhân sâu xa đến từ một mùa hè đầy biến động và hỗn loạn.

Án phạt của UEFA về vi phạm quy tắc tài chính buộc họ phải bán tài năng "cây nhà lá vườn" Jacob Ramsey cho Newcastle với giá 39 triệu bảng để cân đối sổ sách. Quyết định này không chỉ khiến người hâm mộ phẫn nộ mà còn làm phòng thay đồ dậy sóng. Tuyển thủ Anh Ezri Konsa thậm chí đã công khai thốt lên rằng thương vụ đó "thực sự đã giết chết chúng tôi", ám chỉ tinh thần rệu rã của toàn đội.

Tuy nhiên, bóng đá luôn chứa đựng những kịch bản bất ngờ nhất. Bước ngoặt đến từ trận thắng nhọc nhằn 1-0 trước Bologna tại Europa League cuối tháng 9, nơi Villa tìm lại được cảm giác chiến thắng dù lối chơi chưa thực sự thuyết phục.

Từ đốm lửa nhỏ đó, cỗ máy của Unai Emery bắt đầu vào guồng và tăng tốc một cách chóng mặt. Chìa khóa quan trọng nhất của sự hồi sinh nằm ở sự trở lại của Pau Torres. Trung vệ người Tây Ban Nha, sau quãng thời gian phải ngồi dự bị, đã trở lại đội hình chính và ngay lập tức chứng minh giá trị không thể thay thế.

Torres không chỉ mang lại sự điềm tĩnh cần thiết nơi hàng thủ mà khả năng tịnh tiến bóng siêu hạng của anh chính là bệ phóng cho lối chơi kiểm soát mà Emery dày công xây dựng. Kế đó là sự bùng nổ của Morgan Rogers – người đang chơi thứ bóng đá hay nhất sự nghiệp với 5 bàn và 3 kiến tạo trong 11 trận gần nhất, cùng với những đóng góp thầm lặng nhưng quan trọng của Matty Cash và John McGinn.

Mặc dù vị trí thứ 3 trên bảng xếp hạng là không thể phủ nhận, nhưng điều khiến các nhà phân tích dữ liệu đau đầu chính là sự mâu thuẫn gay gắt giữa thứ hạng thực tế và các chỉ số thống kê nâng cao. Nếu chỉ nhìn vào bảng xếp hạng "bàn thắng kỳ vọng" (xGD), Aston Villa chỉ đứng thứ... 14 tại Ngoại hạng Anh.

Hiệu số bàn thắng kỳ vọng của họ là con số âm (-4.7), đến từ việc xG tạo ra chỉ là 16.7 trong khi xGA (bàn thua kỳ vọng) lên tới 21.4. Để so sánh sự chênh lệch này, Arsenal đang dẫn đầu bảng xGD với chỉ số dương 16.9, còn Burnley đứng cuối bảng với -18.0.

Ngay cả khi chúng ta hào phóng loại bỏ 5 trận đầu mùa thảm hại khỏi dữ liệu, Villa cũng chỉ đứng thứ 11 về chỉ số này. Rõ ràng, việc giành được 30 trên 33 điểm tối đa trong thời gian qua là một sự "phản bội" lại các mô hình thống kê thông thường.

Vậy tại sao họ lại thắng như chẻ tre bất chấp các chỉ số trung bình? Câu trả lời nằm ở một vũ khí "tối cổ" nhưng đang được Villa vận dụng hiệu quả đến mức khó tin: những cú sút xa. 10 trong số 25 bàn thắng của Villa tại Ngoại hạng Anh mùa này đến từ ngoài vòng cấm địa – con số nhiều nhất châu Âu hiện tại.

Trong khoảng 40 ngày từ giữa tháng 10 đến cuối tháng 11, 7 trên 8 bàn thắng của họ là những siêu phẩm sút xa. Trong kỷ nguyên xG, nơi các đội bóng hiện đại được lập trình để đưa bóng vào vòng cấm càng gần khung thành càng tốt để tối ưu hóa cơ hội, Villa đang đi ngược lại xu thế chung của thế giới bóng đá suốt 15 năm qua.

HLV Unai Emery khẳng định đây không phải là may mắn mà là chiến thuật có chủ đích: "Họ tập luyện sút xa rất nhiều trong các buổi tập. Khi đối thủ lùi sâu đội hình phòng ngự, chúng tôi cần sút và phải thật sự sắc bén". Việc liên tục ghi những bàn thắng có xác suất thành công cực thấp (như cú sút của Rogers vào lưới West Ham chỉ có giá trị 0.04 xG) đã giúp Villa vượt trội xG thực tế tới 8.3 bàn – biên độ lớn nhất giải đấu.

Một điểm đáng lo ngại khác khiến giới chuyên môn chưa dám đặt Villa vào "mâm" ứng viên vô địch chính là cách họ giành chiến thắng. 8 trong 10 trận thắng vừa qua của họ có cách biệt chỉ đúng 1 bàn. Khác với sự áp đảo thường thấy của Man City hay Arsenal – những đội thường xuyên kết liễu đối thủ với cách biệt 2 bàn trở lên – Villa luôn sống trong trạng thái "chỉ mành treo chuông".

Họ giống hệt Kansas City Chiefs tại giải bóng bầu dục NFL năm 2024, đội bóng đã thắng 11 trận có cách biệt tối thiểu nhờ những khoảnh khắc xuất thần hoặc may mắn vào phút chót. Nhưng lịch sử thể thao chỉ ra rằng, may mắn không bao giờ kéo dài mãi mãi. Chiefs đã thua 5 trận sát nút liên tiếp ở mùa giải sau đó khi thần may mắn ngoảnh mặt.

Trong bóng đá cũng vậy, ranh giới giữa một chiến thắng 1-0 đầy bản lĩnh và một trận hòa 1-1 đầy tiếc nuối là cực kỳ mong manh. Eddie Howe của Newcastle hay chính Man United gần đây là những ví dụ điển hình cho việc không thể mãi bảo toàn lợi thế mong manh khi bị đối thủ dồn ép vào cuối trận.

Bên cạnh những con số thống kê "ảo diệu", chiều sâu đội hình mới là gót chân Achilles thực sự của Aston Villa trong cuộc đua đường dài. Dù các chỉ số tấn công của Villa đã cải thiện đáng kể từ tháng 11 (tạo ra xG cao kỷ lục trước Arsenal), nhưng vấn đề nhân sự vẫn là rào cản lớn nhất.

Tiền đạo chủ lực Ollie Watkins đang gặp vấn đề về đầu gối, ảnh hưởng đến tốc độ và khả năng dứt điểm, khiến anh mới chỉ có vỏn vẹn 3 bàn thắng. Nếu không có sự tỏa sáng của các kép phụ, Villa sẽ gặp rắc rối to khi các trụ cột quá tải.

Quan trọng hơn, khoảng cách trình độ giữa đội hình chính và dự bị của Villa là quá lớn so với các đối thủ cạnh tranh. Rogers, Konsa, Torres hay Matty Cash gần như không có người thay thế xứng tầm khi chấn thương hoặc thẻ phạt ập đến. Ngược lại, Arsenal hay Man City sở hữu hai đội hình chất lượng tương đương nhau, cho phép họ xoay tua thoải mái trong giai đoạn Giáng sinh khốc liệt.

Việc phải căng sức ở cả Europa League lẫn Ngoại hạng Anh với một đội hình mỏng manh như vậy là canh bạc rủi ro cực lớn. Aston Villa có thể không vô địch – thậm chí các mô hình máy tính dự báo họ sẽ sớm "trở lại mặt đất" khi các cú sút xa ngừng bay vào lưới – nhưng điều quan trọng là họ đã tách tốp thành công.

Với 11 điểm nhiều hơn Newcastle và Tottenham, cùng cơ hội nới rộng khoảng cách với Man United lên 10 điểm nếu thắng vào cuối tuần này, mục tiêu khả dĩ và ngọt ngào nhất cho thầy trò Unai Emery vẫn là tấm vé Champions League danh giá. Còn chức vô địch? Hãy cứ để đó là một giấc mơ đẹp, một câu chuyện cổ tích thời hiện đại mà người hâm mộ Villa có quyền mơ mộng, chừng nào những cú sút xa của họ còn tiếp tục đánh bại các quy luật vật lý và thống kê.

Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về lịch sử các CLB Ngoại hạng Anh, hãy truy cập bài Nguồn gốc các CLB Ngoại hạng Anh: Từ nhà thờ, xưởng vũ khí đến chú chó St. Bernard.